ئايه‌مه‌يل له دريژى تاريخ ئه‌را يه‌گ ژيانيان زێنگ و سه‌ونزه‌و بمێنيه‌د ده‌س دانه له كاره‌يلى، يا چێشته‌يل تازه‌ى وه ده‌س هاوردنه، ك ئه‌را ئيمه ئه‌ڵاجه‌وى وه‌لا هاوردگه!. ئاواز، موسيقا، يه‌كه‌م ده‌نگه‌يل به‌شه‌ر سه‌ره‌تايى بويه، ئه‌را كه‌شف كردن له‌زه‌ته‌يل خاس ژيان ئايه‌م. له سه‌رجه‌م وانه ده‌نگه‌يل و ئاوازه‌يل يه‌كه‌م ك كه‌م تا فره وه ئه‌هوورامه‌زدا به‌سنان و گريه‌يان ده‌ن و زانن "هووره"س. وه رووشنى ئه‌را ئيمه ديار نيه ك جيگه‌ى ڕاسى ئه‌ى ئاواز بێ وينه له كوو بويه. وه‌لى بێ شه‌ك تويه‌نيد بويشيد كه‌سه‌يلى ك له ئه‌ى ئاوازه وه‌رگرى كردن و نه‌يشتنه له ناو بچوود كورد بوينه و له گێشتى فره تره‌ك كه‌ڵهوور. بێ گومان له ريخت و فۆرم ئمڕوويى هووره، تويه‌نيم وه ناو دڵ تاريخ سه‌فه‌ر بكه‌يم و جيا له جه‌ركيشانه‌يل بێ زانين ك هووره وه وه‌رجله ئۆڕمه‌زد به‌نه‌ى و به‌سنه‌ى. ده‌نگ و ئاواز بێ ساز و وه‌سيله‌ى موسيقاى هووره په‌يوه‌ندى وه كويه و جه‌نگڵ و ژيان ساده‌ى ئه‌شاير كورد و كه‌ڵهوڕ ديرى، يه‌يشه م برده سه‌ر ئه‌ى باوه‌ره ك له‌يوا به‌روارد بگرم ئه‌ى ئاوازه هن وه‌رجله ئه‌هوورامه‌زدا بويه و له زه‌مان ئه‌هوورامه‌زدا ئه‌ى ده‌نگ و ئاوازه نزيك كردنى تازه و ئايينى وه خوه‌ى گرێد و ئه‌را "ئۆڕمه‌زد" ئاوازێگ وه ناو "ئه‌هووره" ژه‌نياس. له ئه‌نجام هه‌وڵ و تاقيب كردن ئه‌را ناسين ئه‌ى ئاوازه سه‌رتايى به‌شه‌ره، وه يه ره‌سيم ك تا ئه‌ى ئاواز و ده‌نگه وه‌ل ئاواز و ده‌نگه‌يل سوننه‌تى و كوينه‌ى قرمز(هويل) پووسه‌يل نيشته جى له كانادا و ئاوازه‌يل سونه‌تى و سه‌رتايى ئه‌فريقياى باشوور(جنوب) به‌راورد بگرم و ئه‌نجامه‌يلى له ئه‌ى به‌راورد گرتن و نووڕسنمه وه قووه‌ته‌و كرد تا باوه‌ڕ بكه‌م ك ئه‌ى ئاواز و ده‌نگه به‌شێگ له ئاوازه‌يل يه‌كم به‌شه‌ر بويه.
له ناو هووره به‌راورد بگرن له‌يوا هاتيه: "هه‌هه هاها هه‌هه‌هاها"
HE HE HAHA HEHE HAHA
ئمجا قرمز پووسه‌يل نيشته‌جى كانادايش له‌يوا ئويشن:"هوهو هوهو هوهو"
HO HO HO
ئافريقيايه‌يليش له‌يوا ئويشن: "ها هه ها هه هاهه"
HA HE HA HE HA
ك يانه يه‌كى له مه‌قامه‌يل هووره‌ى ئمڕووه له ناوچه‌ى كه‌ڵهوڕنيشين كوردسان ئيرانه و به‌ش يه‌كم هووره له ئه‌ى مه‌قامه جاى خاس خوه‌ى دێرێد. ئه‌ى باوه‌ڕه فێشتر وه قووه‌ته‌و بووت ك ئه‌ى ئاوازه به‌شێگ له سه‌رتاييترين ده‌نگه‌يل به‌شه‌ر بويه، وه به‌راورد بڕێگ كه‌سه‌يل ك هووره هن زه‌مان ئه‌هوورامه‌زداس و له‌يوا زاننه‌ى نه يه‌گ هويچ قيمه‌تى نه‌يرێد به‌ڵكوو وه نه‌وبه‌ى خوه‌ى فره گرنگه و بايه‌د وه قه‌د خوه‌ى ئه‌راى ئه‌رزش و قيمه‌ت بيريه‌يده پێ، وه‌لى باوه‌ڕ م يه‌سه ك ئه‌ى ئاواز كوَينه فره گه‌وراتر و قه‌ديمى تره‌كه و له ده‌نگه‌يل يه‌كم به‌شه‌ر بويه و دياريێگ له به‌شه‌ر يه‌كم بويه. بايه‌ته بويشيمن ك ئه‌ى جووره ئايينێگ ،هووره له زه‌مان ئه‌هوورامه‌زدا نووڕسن و له‌يه‌كه‌ودان فره‌ى توايد، وه‌ى مانا ك، له زه‌مان ئه‌هوورامه‌زدا، بويه‌سه زووانيگ ئه‌را په‌خشه‌وكردن ئايين و له ئه‌و ده‌وره‌وه تا رووژ ئمڕوو وه‌ره وه‌ره گۆڕياس. يه‌كى له‌و چشته‌يله ك توينيم وه پى ئه‌شاره بكه‌يم ده‌س نان بان گووشه ك كارێگ ئايينيه و هه‌تا خوه‌نره‌يل كتاو موقه‌دس (قورئان)يش وه‌ختێگ توان ئه‌ى كتاو ئاسمانيه و ئايينيه بخوه‌نن ده‌س نه‌نه بان گووش و ئيه‌گ بڕى كه‌س باوه‌ر وه يه دێرن ك هووره له به‌ش يه‌كم ئه‌هوورا گيرياس، يه خوه‌ى جى سوپاس دێرێد، وه‌لى ئه‌گه‌ر بتويه‌نى به‌راورد بگرى ك هووره به‌شێگ له يه‌كم ئاوازه‌يل به‌شه‌ر بويه، ئه‌و وه‌خته تويه‌نيم له ئه‌و ئاواز و ده‌نگه، ئاوازه‌يل يه‌كم به‌شه‌ر چوين ئ ئ ئائا ئ ئ ئا ئا ، هوو هوو هاها هو هو هاها، يه ره‌سنێگ ك
HU HU HA HA HU HU HA HA- aa AA aa AA وه‌لى يه‌گ ئه‌ى ئاوازه له زه‌مان ئه‌هوورامه‌زدا جوور سه‌رتايى خوه‌ى وڵ كردگه‌و رێك و پێك تره‌ك بويه و كه‌م تا فره وه‌ل ناوماناى جوورواجوورا تێكه‌ڵ بويه، هويچ جى شه‌ك و گومان ئه‌رامان وه جى نه‌يشتيه. له‌ى په‌ى نويسانه توام يه‌كى له تايبه‌تمه‌نديه‌يل هووره لێكۆڵين له سه‌رى بكه‌م ك وه‌ى تازه ئه‌رام ئاشكار بويه ك تا ئينگه‌يش له ئه‌ى باوه‌ته له هويچ جێيگ ئه‌ى جووره باوه‌تى نه‌ديمه و نه‌خوه‌نسمه.
"پاوه‌چ" ئيستلاحێگه له هووره ك هووره‌كه‌ر يا هووره‌چڕ وه‌خت خوه‌نين به‌يته‌يل هجايى و فۆلكلۆر له وه‌زن ريتميك به‌يت چووده‌و ده‌يشت و ده‌سه‌واژه، ئيستلاح، جومله‌ى يا هه‌تا نيم به‌يتى هاوسان تيه‌رێد ك وه يه ئويشن (پاوه‌چ). ئه‌ى ئيستلاحه له ناو كاره‌يل ڕه‌نگاى ڕه‌نگ هووره له هووره‌كه‌ريل وه‌ناوده‌نگ كه‌ڵهوڕ دياره و له بانێ تاقيب كردمه و نموونه‌يل "پاوه‌چ" له ناو هووره‌ى هووره‌كه‌ريل كه‌ڵهوڕ چوين زنه‌ياى عه‌لى نه‌زه‌ر مه‌نووچهرى، زنه‌ياى ياسم ياسمى، زنه‌ياى ئبراهيم حوسه‌ينى و سه‌يد قۆلى كشاوه‌رز ئه‌ڵوژانمه ك جى هويرده‌وبوينه. ئيسه ئه‌را ئه‌ى تايبه‌تمه‌نديه‌يله هووره شماريمن و چوين هووره وه دى هاتيه له ئاينده له لێكۆلينێگ ك له سه‌ر ئه‌نجام درياس، نريه‌ده وه‌ر چه‌و ئه‌وانه‌گ وه هووره ئه‌لاقه نيشان ده‌ن. ئيستلاح و تايبه‌تمه‌نديه‌يلى هووره چێشته‌يليگن هه‌م خوه‌ننيه و هه‌م ژنه‌فته‌نى ك له مه‌قاڵاتى له ئاينده پێشكه‌ش وه خوه‌نه‌ره‌يل خۆشه‌ويست كريه‌د. ئيسه نموونه‌يه‌لى له "پاوه‌چ" له هووره هونه‌رمه‌نده‌يل هووره‌چڕ له ژيِر تيه‌ريم.
1) وه‌ر جه مردنم (له باوه‌ن ويڵاگه‌م) وه‌سييه‌ت كه‌م وه خيش
ده‌س دووس بگرن گونا نه‌كه‌ى ڕيش
2) بماركت بوو (كوره نابه‌ڵه‌ى ماڵه‌گه‌ى كه‌ڵ هويل بويمه) ئه‌ى فرم تازه
خاس وه ليت كه‌فى قه‌د وه‌ى ئه‌نازه
3) قاو كه‌فته‌و قه‌يتويل(دى وه‌ى بكه‌ن منيش مردمه) زڵه له باخان
ماڵ ئه‌ى بيوه( شوى مردگه) بويه چراخان
4) بنووڕ وه‌ى قاقه‌ز (نابه‌ڵه‌ى ماڵاگه‌ى شكار چه‌وه‌و بويمه) دووس دويره‌وه
بزان چه‌و نه‌وه‌ساس وه دڵگيره وه
5) سێ تير داسه ليم (وه تڵاقه و ويڵ خويناگه‌م ) هه رسى په‌يه‌ڵپه‌ى
شوان وه گه‌ره‌كه و گڕ پيه‌و نيه‌كه‌ى
نموونه‌يلێگ "پاوه چ" له هووره‌ى عه‌بدڵ عه‌زيز حه‌يده‌رى له ناو كه‌وانه هاتيه
1) وه كه‌ڵ هويل بويشن (هويل و كه‌ڵاگه‌م) نه‌وسيه‌يد و باى
چه‌تره‌گه‌ى بخه‌ى بخه‌فم له ساى
2) وه تير مه‌كوشه‌م ( خوينى كول كه‌سمى ) زامم دياره
مه‌ردم ئويشن پيم يه گونا كاره
3) كه‌ڵ هويل چه‌وه‌گه‌م (عه‌زيزى توور نه‌كه‌ى) چه‌وه‌ڕى ڕاته
زووانم له زكر، ده‌س وه دوواته
4) ده‌م چوى گولله‌ى تووپ ( وه چز چه‌وم كوشتى براگه‌م) گونا زه‌ر وه‌ره‌ق
پيشانى له ته‌رز ئاساره‌ى شه‌فه‌ق
ئه‌ى به‌يته ك زنه‌ياى عه‌بدڵ عه‌زيز حه‌يده‌رى له ناو هووره‌ى خوه‌ى وه‌تيه‌سه‌ى له شاعره‌يل زانا و پاك نژاد كورد شاكه‌و خان مه‌سوير كه‌ڵهووره.
5)من و كه‌ڵ چه‌و ( وه خه‌لوه‌تيه و به‌و م بوينى) دووس وه ئشاره
زنه‌ى وڵ كردمه هام له په‌ژاره
نموونه‌يل "پاوه‌چ" له هووره‌ى زنه ياى ياسم ياسمى له ناو كه‌وانه هاتيه
1) تيرێ داگه‌س ليم له لاى راسه‌وه
گت نيه‌كه‌ى خوينم (دويرى دڵسووزى) وه كراسه‌وه
2) ئه‌بروان خه‌ده‌نگ (وه پشت ده‌س شينكه‌ره‌گه‌م) زه‌نه‌نده و كارى
چه‌تر هويل له‌بان گوناى گوڵنارى
3) ئه‌ر بسه‌لمانى (كافره‌گه تن عه‌لى) به‌يه ره‌زايه‌ت
وه‌خته‌ن ياسمى (مه‌ردمه‌گه) بكه‌ى شكايه‌ت
4) ئاغه‌ى ياسمى (كافره‌گه) خه‌يلى دڵگيره
ره‌زايه‌ت بيه (وه‌ى دويه‌تڵه) تن هه‌رچێگ شيره
5) نازار عه‌زيز عه‌زيزتر له گيان
كه‌ى بياتامه‌د (گڵاره‌گه‌م) له مڵك ئه‌يوان
نموونه‌يل تره‌ك "پاوه‌چ" له هووره‌ى زنه‌ى ياى ئبراهيم حوسه‌ينى له ناو كه‌وانه هاورديمه.
1) مانشت چڕيه‌و ( له ده‌سێ وه‌ى بكه‌م) كويه‌ى قڵاڕه‌نگ
كه‌ڵم بار كرديگه دڵم هاته ته‌نگ
2) هه‌م ته‌نگه زۆڵفه‌گه‌د (له هه‌ن من كافراگه) بخه له بانم
بيلا وه راحه‌ت (ئاخ باوگه) ده‌ر بچوو گيانم
3) له دڵه‌گه‌م بپرس(عه‌زيزى خانم) بزان خه‌تام چوه‌س
له ژێرته‌نگ مانشت دڵ كه‌فته هه‌وه‌س
4) خاڵووزاى عه‌زيز (مردمه و شين مه‌خوه‌نمه) له‌لام كردگه بار
قوڵه‌ى ليوم تيه‌ى جوور ئه‌ور وه‌هار
5) به‌وره و سه‌رينه‌گه‌م (مز ماڵ ده‌واره‌گه‌م) ده‌م وه مووره‌وه
بسپه‌ره‌م وه خاك زوى بچووره‌وه
نموونه‌يل "پاوه‌چ: له هووره‌ى سه‌يدقۆلى هانه ناو كه‌وانه
1) ئمڕوو قووڵه‌م (شكار شێوه‌گه) جه‌لا داوى له خوه‌ى
دڵم خس ئه‌و بان سه‌ر ئه‌لمَاس نه‌ى
2) يه دووس كييه (په‌شيوم) شانه‌ى شانه‌يه
له كى تووريايگه، مه‌ى به‌هانه‌يه
3) شه‌وان مه‌خه‌فم ڕووحم له لايه
ڕووحم نگابان(عه‌زيزى توور نه‌كه‌ى) كيشكچى جايه
4) هه‌ر مليه‌ێ به‌زره (شێوه‌ى كه‌ڵ دێرێ) من نه‌م وه پێوه
چه‌وه‌ڕيم قووڵه‌م كه‌ى باى وه ريوه
5) ئه‌گه‌ر كوشيده‌م(كه‌ڵ هويل شكار چه‌و) بپرس خه‌تام چوه‌س
له چوه‌م تووريايده شووخ ئه‌بڕوو مه‌س
