و پیشكه‌فتن هویرى و ماریفه‌تى ، و ڕووشنهویرى په‌یوه‌ندى وه ژینگه‌گه‌یه‌و دیرى ك ئه‌ویش نه‌خش و ده‌ور گه‌ورایگ له گوێڕانكاریه‌گانى دیرى، و ڕووشنهویرى وه مه‌عنا ژیاریه گشتیه‌گه‌ى، ئه‌و هویر پیشكه‌فتیه‌سه ك وه گه‌وهه‌ر داهێنان یا ئبداع شماره كریه‌ى له هه‌ردوگ بوار هونه‌ر و زانست وه یه‌كه‌وه، ئه‌گه‌ر ڕووشنهویرى عیراقى بتواید ئاهه‌نگ ئه‌را داهێنه‌ره‌یلى بسازى؛ نیه‌تویه‌نى باس له داهێنان عیراقى بكه‌ید بى ئه‌وه‌گ وه‌گشت ڕیزیگه‌وه له‌وه‌رده‌م داهێنه‌ره‌یلیگ نه‌وسیه‌ید جوور غائب توعمه فه‌رمان ڕۆمان نویس گه‌ورا و بڵند حه‌یده‌رى شاعر مه‌زن و شاعره‌یل و ئه‌دیبه‌یلیگتر له چینیگ دیارى له ملله‌ته‌گه‌مان ك چین كورد فه‌یلیه.
ئیمه له ماڵپه‌ڕ شه‌فه‌ق چه‌ن په‌یوه‌ندییگ وه‌ل نویسه‌ر و ئه‌دیبه‌یل عیراقیه‌و سازدایمن ك باس له نه‌خش و ده‌ور كورد فه‌یلى كردن له ڕووشنهویرى عیراقى و شاكاره‌گانى.
له سه‌ره‌تا مه‌ته‌ڵ و ڕۆمان نویس حه‌نون مه‌جید وت:" ڕووشنهویرى عیراقى هه‌ر له سه‌ره‌تاى ساڵه‌یل بیس سه‌ده‌ى وه‌رینه‌و تایبه‌تمه‌ندى ئه‌وه داشت ك قایم و بته‌و بوى و ڕوى وه ڕوى ڕژیمه‌یل دیكتاتۆرى وسیا، و ڕووشنهویرى فه‌یلى یه‌كیگه له دیاریترین ئه‌و ڕووشنهویریه‌یله ك تویش زوڵم و پشتگووشخستن هات و كورده‌یل فه‌یلى وه ده‌س مه‌ینه‌تى سه‌ركوتكردن ده‌روینى و سیاسى و ڕووشنهویریه‌و ناڵانیان و فره له لیان زیندانى كریان و بى سه‌روشوین كریان و فره‌یانیش وه‌زوور كووچوه‌پیان كریا، و ڕووشنهویرى عیراقى ده‌نگه‌یل زوڵاڵ و به‌رزیگ له كیسى چوى جوور غائب توعمه فه‌رمان رۆمان نویس ك كه‌موینه بوى و یه‌كیگ بوى له ڕووڵه‌یل كورد فه‌یلى و هه‌ر له‌یوا شاعر نووخواز و هه‌ڵكه‌فتى بڵند حه‌یده‌رى".
حه‌نون مه‌جید زیاتر وت :" بى گومان ڕووشنهویرى فه‌یلى به‌شیگه له ڕووشنهویرى عیراقى؛ كاریگه‌رى له‌لى وه‌رگرتیه و كاریگه‌ریش ناسه بانى و ئه‌وسا تایفه‌گه‌رى و مه‌زه‌وى نه‌وى و وه‌باوه‌ڕ من كورد فه‌یلى له‌وه‌ر چالاكى ئابوورى و ڕووشنهویرى و كوومه‌ڵایه‌تى دیارییان له ناو كوومه‌ڵگاى عیراقى تویش سه‌ركوتكردن هاتن".
حه‌نون مه‌جید ئه‌وه‌یشه ڕووشنه‌وكرد ك:" ئیمڕوو ده‌رفه‌ت گه‌ورایگ ئه‌را كورده‌یل فه‌یلى په‌یا بوى وه تایبه‌تى نویسه‌ره‌یل و ڕووشنهویره‌یل تا ڕووشنایى بخه‌نه بان كێشه‌گه‌یان له گشت بواره‌گان داهێنان یا ئبداعى جوور مه‌ته‌ڵ و ڕۆمان و شعر و هونه‌ره‌یل گشتى چوینكه خوه‌یان خاوه‌ن كێشه‌گه‌ن".
له‌لاى خوه‌یه‌و شاعر ئبراهیم خه‌یات له په‌یوه‌ندییگى وه‌ل ماڵپه‌ڕ شه‌فه‌ق وت :" ئه‌و سه‌ركوتكردت ترسناكه ك ڕژیم وه‌رین وه‌كارى هاورد دژ وه گشت پیكهاته‌گان عیراق و وه‌تایبه‌ت پێكهاته‌ى كورد فه‌یلى و نوواگیرى كردنى له گشت بواره‌گان ژیان نه‌ك هه‌ر له لایه‌ن ڕووشنهویرى و داهێنان؛ وه‌لى له‌بان ئه‌وه‌یشه‌وه ناوه‌یل گه‌ورایگ دیاردان جوور ڕۆمان نویس غائب توعمه فه‌رمان و مه‌ته‌ڵ نویس عه‌بدولمه‌جید لوتفى ك یه‌كیگه له یه‌كم داهێنه‌ره‌یل".
له‌باوه‌ت ژینگه‌ى فه‌یلى ك له شاكار داهێنان عیراقى خوه‌ى نیشاندا و گوزارش له خوه‌ى كرد، خه‌یات وت:" ئه‌و ناوچه‌یله ك كورد فه‌یلى له‌تى ژیه‌ن بوینه‌سه مادده‌ى گرنگیگ له فره له كاره‌یل ئه‌ده‌بى جوور ڕۆمان و مه‌ته‌ڵ و وه‌شیوه‌ى ئاساییگ دیاردان و یه‌یشه ئه‌وه ئاشكرا كه‌ید ك وه‌یه‌كه‌وژیان جوانیگ هه‌س له ناونى پێكهاته‌ى فه‌یلى و ئه‌و باقى پێكهاته‌یل كوومه‌ڵگاى عیراقى و چوین له‌و وه‌خته ئى پێكهاته خه‌م جه‌نگه‌یل و سه‌ركوتكردن و زوڵم و زوور خوارد، شان وه‌شان گشت عیراقیه‌یل".
خه‌یات ها بان ئه‌و باوه‌ڕه ك :" ئاده‌میزاد هه‌رچه‌نى نیشتمانپه‌روه‌ر بوود نه‌بایه‌د له نه‌ته‌وه و مه‌زه‌و خوه‌ى واز بارید؛ وه‌نه دى مه‌عناى یه‌كێتى نیشتمانى چه‌س بى ئه‌وه‌گ گشت لایه‌نه‌گان یه‌كه‌وبگرن و پشت یه‌كترى بگرن؟، ئه‌ى دى ئى یه‌كێتیه چوین بوود و وه‌ل كیه‌و بوود؟".
مه‌ته‌ڵنویس و شاعر ماجد ئه‌لحه‌یدر له په‌یوه‌ندییگى وه‌ل ماڵپه‌ڕ شه‌فه‌ق وه‌ى جووره ڕاى خوه‌ى ده‌ربڕى و وت :" كورد فه‌یلى به‌شدارى گه‌ورایگ دیرن له شاكار داهێنان یا ئبداعى ڕووشنهویرى عیراقى نه‌ك هه‌ر له بوار ئه‌ده‌ب به‌ڵكوو له شانۆ و سینه‌ما و گشت لایه‌نه‌یل ڕووشنهویرى عیراقى؛ وه‌لى كێشه‌ى كورد فه‌یلى وه‌و شیوه ده‌ربڕین یا ته‌عبیر له‌لى نه‌كریا ك ئیمڕوو دیاردایه جوور ئه‌و كووچوه‌پى كردنه‌یل وه‌زووره ك له كووتایى هه‌فتاگان سه‌ده‌ى وه‌رین ئه‌نجام دریا و هه‌ر له‌و وه‌خته هویر ده‌رخستن مه‌ینه‌تى و كاره‌ساته‌گه گه‌ڵاڵه نه‌وى له ناو كاره‌یل ئه‌ده‌بى عیراقى وه‌شیوه‌یگ گشتى و كوردى فه‌یلى وه‌شیوه‌یگ تایبه‌ت، چوینكه عیراق كه‌فتویده ژیر شه‌وه یا كابووس فاشیزم و هویچ ده‌رفه‌تیگ نه‌وى ئه‌را ده‌رخستن كێشه‌یل كورد فه‌یلى له ناو عیراق، وه‌لى له ده‌یشت عیراق تا ڕمیان ڕژیم دیكتاتۆرى ئى كێشه وه شیوه‌یگ گشتى ده‌رخسیا نه‌ك وه شیوه‌یگ ورد و فراوان ".
ئه‌لحه‌یده‌ر زیاتریش وت :" ئاده‌میزاد كورد فه‌یلى وه‌و جووره نه‌نووڕسته خوه‌ى ك ئاده‌میزادیگه جودا له كوومه‌ڵگاى عیراقى و ده‌لیلمانیش به‌شداریكردن كورده‌یل فه‌یلیه له زوورمى جمشته‌یل سیاسى نیشتمانى هه‌ر له سه‌ره‌تاى دامه‌زرانن ده‌وڵه‌ت عیراقه‌و، و هویچ وه‌ختیگ خوه‌یان جیاوه نه‌كردن له زوورمى چالاكیه‌یل ئابوورى و سیاسى و ڕووشنهویرى له عیراق".
